مبانی نظری و پیشینه پژوهش خانواده (فصل 2)

مبانی نظری و پیشینه پژوهش خانواده در 37 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc 

کامل و قابل ویرایش

شامل مبانی نظری و پیشینه تحقیق

شامل منابع داخلی و خارجی

منبع نویسی استاندارد 

بخشی از مبانی نظری: 

تعریف خانواده 

خانواده جامعه کوچک است که معمولاً از پدر و مادر، فرزند (فرزندان ) تشکیل می‌شود . زمانی که کودکی متولد می‌شود او را به عنوان عضوی از این جامعه کوچک ، پر اهمیت می‌دانند. کودک سال‌های اولیه زندگی خود را در خانواده به سر می‌برد . در کنار پدر و مادر، برادر و خواهر است که الگوی رفتاری، ارزش‌ها و معیارهای اخلاقی را کسب می‌کند و مطابق الگو معمولاً رفتار می‌کنند . خانواده یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین سازمان‌هایی است که به رشد کودک یاری می‌دهد . در خانواده است که کودک نخستین چشم‌انداز را در جهان پیرامون خود به دست می‌آورد و احساس وجود دارد (پارسا،1368).

خانواده یکی از عوامل مؤثر در رفتار فرد است. محیط خانه اولین و بادوام ترین امری است که در رشد شخصیت افراد تأثیر می‌گذارد  ، موقعیت اجتماعی خانواده، وضع اقتصادی آن به طرز رفتار کودکان نفوذ فراوان دارد (شریعتمداری، 1363).

از لحاظ تربیتی خانواده ای ایده‌آل است که نیازهای جسمانی و روانی اعضای خود را برآورده نماید ، هر کس در آن دارای امنیت باشد و احساس ارزشمندی و تعلق می‌کند ، مورد عشق و علاقه و مهر و محبت قرار می‌گیرد (هرمان.ل ،مان؛ مترجم ساعت چی،1368).

تاثیر خانواده بر تحول چنان بارز است هیچ کس نمی‌تواند آن را کتمان کند . از ابتدای تولد روان‌شناسی به عنوان یک رشته جدید به صورت نظری و تجربی بر اهمیت نقش خانواده و بالاخص در روابط متقابل کودکان با والدینشان تأکید شده است و اکثر روان‌شناسان صرف‌نظر از مکتبی که به آن معتقدند کنش‌های متقابل میان والدین و فرزندان شان را اساس رشد عاطفی و شناختی که فرزندان قلمداد می‌کنند (احدی، 1376).

همچنین پژوهشگران معتقدند که روابط والد –فرزندی در جهت‌یابی های شخصیتی و رشد نیازهای روان‌شناختی و سایر خصوصیات تأثیر می‌گذارد . از نظر تاریخی مؤثرترین دیدگاه‌ها در مورد خانواده و اثرات آن بر شخصیت کودک به وسیله نظریه‌پردازان روان تحلیلگری و یادگیری اجتماعی ارائه شده است . روان تحلیلگران رشد را نتیجه حرکت کودک از میان تعارض های روانی - جنسی که نقش مهمی در روابط بین کودک و والدین بازی می‌کند ، می‌دانند و نظریه‌پردازان اجتماعی از دریچه اصول یادگیری ، یعنی جنبه‌هایی چون به‌کارگیری تشویق و تنبیه و با الگو دهی ، به تأثیر خانواده می‌نگرند . این نظریات باعث شده است که پژوهشگران در پژوهش‌های خود به دنبال این موضوع باشند که چه دسته‌ای از صفات شخصیت کودک تحت تأثیر چه نوعی از رفتار والدین خود در آینده قرار می‌گیرند (کرکا،2000؛ ترجمه اکبری، 1379).

بخشی از تحقیقات انجام شده:

رضا هاشمی و دیگران (1382) در پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه شیوه های فرزند پروری با پیامدهای روانی ناسازگار در شهر تهران به این نتیجه رسید که والدین مورد پژوهش که بیشتر از شیوه های سلطه گری، کنترل وابستگی زا، و غفلت استفاده کرده بودند، کودکان به ترتیب در اختلال های اضطراب، افسردگی، پر تحرکی – کاستی توجه، وابستگی و مشکلات اجتماعی نمره های بالاتری را نشان دادند. بین متغیر های مذکور و شیوه های فرزند پروری والدین رابطه معناداری به وجود آمد.

تحقیقات آتاوی و هافربری^[1] (2004) پیرامون سبک فرزندپروری والدین و پیشرفت تحصیلی نوجوانان سیاه پوست نشان داد هرچه مادران به کنترل بیشتری معتقد باشند، نمرات درسی نوجوانان کمتر می شود و هیچ ارتباط آماری چشمگیر دیگری در این پژوهش، بین سایر متغیرهای فرزند پروری و نمرات درسی نوجوانان مشاهده نشد.

یافته های پلرین^[2] (2005) نشان داد که نوجوانان چینی والدین سهل انگار، دارای توانش اجتماعی و اعتماد به نفس بالایی هستند ولی پیشرفت تحصیلی در آنها دیده نمی شود و درجه زیادی از مشکلات رفتاری در مورد آنها گزارش شده است. والدین مقتدر، فرزندانی با ادراک و اشتیاق بیشتر، نمرات درسی بهتر و رفتار بهتری نسبت به سایر کودکان دارند. والدین مستبد، فرزندانی با اعتماد به نفس و توان اجتماعی اندک دارند ولی اشتیاق و نمرات درسی آنها نزدیک به فرزندان والدین مقتدر، اما کمتر از آنها است.

در مطالعه ای که توسط آلبرت آلرژ و مارک بنسن^[3] (2006)انجام شد و تأثیر شیوه های فرزند پروری والدین و تآثیر آن روی هوش هیجانی فرزندان والدین اسپانیایی را بررسی می کرد، این نتیجه حاصل شد که بین شیوه های فرزندپروری با هوش هیجانی فرزندان همبستگی بالایی وجود دارد. در این پژوهش مدت زمانی که مادران با فرزندان خود سپری می کردند و میزان حمایت کنندگی و پاسخگویی آنها همبستگی بالایی با میزان سازگاری و انطباق فرزندان نشان داد، اما رابطه مثبت مشابهی بین زمان سپری شده پدران با فرزندان و تأثیر آن روی سازگاری کودکان مشاهده نشد. مقدار زمانی که مادران صرف فعالیت با بچه ها می کردند منجر به افزایش هوش هیجانی آنها می شد. همچنین روش فرزند پروری مستبدانه روی رشد هیجانی کودکان تأثیر منفی داشت در حالیکه روش دموکراتیک میزان بیشتری از سازگاری بچه ها را پیش بینی می کرد. از طرفی دیگر تمایل مادران به مسئولیت پذیری و درخواست آنها از فرزندانشان برای مسئولیت پذیر بودن به طور مثبتی روی توانایی بچه ها برای درک هیجانات دیگران، مسئولیت پذیری در موقعیت های اجتماعی و ایجاد روابط بین فردی مؤثر، تأثیر گذار بود. این پژوهش نشان می دهد که هوش هیجانی را می توان با استفاده از روشهای فرزند پروری مثبت پرورش داد و آن را بهبود بخشید. ویژگی های اینگونه از روشهای فرزند پروری عبارتند از تعامل با کودک، روش تصمیم گیری دموکراتیک، تأکید روی مسئولیت پذیری، میزان متوسط استقلال(خودگردانی)کودک، استفاده معقول و مناسب از قوانین و تأکید روی استقلال به جای کودک سالاری

[1]Attaway & Haferbry

[2] Pellerin

[3] Alberto Alegre & Mark Benson

فهرست مطالب:

تعریف خانواده

2 - 2 نقش والدین در رفتار فرزند

2 - 3 دلبستگی و پیوند والدینی

2 – 4 تأثیر محیط و فضای خانواده بر کودکان

جدول 2-1  تأثیر فضای خانواده بر کودکان

2 - 5  شیوه های فرزند پروری

2 - 6 تاریخچه شیوه فرزند پروری

2- 7  تاریخچه فرزند پروری در ایران

2 - 8  بنیان نظری روشهای فرزند پروری و تحقیقات صورت پذیرفته در این زمینه

الگوهای مختلف روابط والد- فرزند در دیدگاه یکسویه

شیوه فرزند پروری شیفر

نظریه سبک فرزند پروری والدین شیفر

شیوه های فرزندپروری بامریند

پذیرندگی-  پاسخ دهندگی

شیوه فرزندپروری مقتدرانه

شیوه فرزندپروری مستبدانه

شیوه فرزندپروری سهل گیرانه

شیوه فرزندپروری مسامحه کار

شیوه های جدید فرزندپروری بامریند

نظریه  استرنبرگ

نظریه ی خودگردانی ذهنی

ویژگی های والدین

الف: والدین دارای فرزند پروری قانونگذار

ب:ویژگی های افراد دارای فرزند پروری اجرایی

ج: ویژگی های والدین دارایفرزند پروری قضاوت نگر

انواع خود گردانی ذهنی

الگوهای والد- فرزند در دیدگاه دو سویه

رویکرد بازتابی یا آینه گونه" تأثیر کودکان بر والدین"

 نظریه تأثیرمتقابل

2-9عوامل تعیین کننده شیوه های فرزندپروری والدین

2-10نقش تفاوت های جنسی در نحوه برخورد والدین

تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی

منابع