مقاله بررسی آثار و تحقیقات در مورد فردوسی و شاهنامه

مقاله تحقیقاتی پیرامون شاهنامه و فردوسی

مقاله دانلودی حاضر مروری است بر تحقیقات و کتابهایی که به بررسی شاهنامه و فردوسی و داستانهای آن انجام شده است. در زیر به کل عناوین و بخشهایی از متن تحقیق اشاره شده است.

مروری بر کتاب شاعر و پهلوان در شاهنامه

الگار دیویدسن- مترجم: دکتر فرهاد عطایی- تهران: نشر تاریخ ایران، زمستان 1378.

بلور کلام فردوسی

رحیم رضازاده ملک- تهران: انتشارات کلبه و فکر روز، سال 1378.

قرآن و حدیث در شاهنامه فردوسی

مجید رستنده همدان: انتشارات مفتون همدانی، 1378.

حماسه ی ایران یادمانی از فراسوی هزاره ها

دوست خواه جلیل تهران: نشر آگه، 1380.

فرهنگ آرایه های ادبی (بیان) در شاهنامه فردوسی

شامل ترکیب ها و عبارت های کنایی، استعاری، مجازی، اغراق و.../ پورانداخت برومند - تهران: نشر دیگر، 1380.

فردوسی رمان تاریخی

ساتم الغ زاده- تهران: انتشارات سروش،1378.

ادبیات تطبیقی و شعر کلاسیک فارسی

الگادیوسن ترجمه فرهاد عطایی- تهران: نشر فرزان، 1380.

بوسه برخاک پی حیدر

علی ابوالحسنی (منذر)- تهران:نشرعبرت، 1378.

مایه های دینی و عرفانی در شاهنامه فردوسی

مرتضی گودرزی تهران: انتشارات راه سبحان، 1380.

بیژن نامه

ایرج وامقی تهران: انتشارات سوده، 1380.

************************************

مروری بر کتاب شاعر و پهلوان در شاهنامه / الگار دیویدسن- مترجم: دکتر فرهاد عطایی- تهران: نشر تاریخ ایران، زمستان 1378.

این اثر مقدمه مترجم، پیشگفتار و مقدمه مولف و نه فصل را شامل می گردد. در مقدمه مترجم، او پس از توضیحی کوتاه پیرامون فردوسی و شاهنامه به شیوه ی پژوهش پروفسور دیویدسن اشاره می کند و بیان می دارد که او معتقدست اتکا به منابع مکتوب به تنهایی نمی تواند ما را به شاهنامه ی فردوسی رهنمون گردد. به اعتقاد او، بر اساس شواهد خود شاهنامه و شواهد بیرونی، فردوسی بخش مهمی از شاهنامه اش را از منابع شفاهی گرفته و خود روایات را حین اجرای نقالی دیده و شنیده است.

در پیشگفتار، اینگونه بیان می کند که موضوع اساسی کتاب این است: که چگونه می توان یک شکل از ادبیات کلاسیک را تداوم یک سنت شفاهی پیشین دانست؟ دیویدسن معتقدست که شاعر در این کتاب در حقیقت به مفهوم پادشاهی اعتبار می بخشد بدینصورت که شاعر پا پروردن و اعتبار بخشیدن به پهلوان از او پاسبانی برای تخت شاهی و شاهنشاه می سازد پس شاعر قوام بخش و اعتبار دهنده به مفهوم شاهنشاهی است در مقدمه شاعر (که خود فردوسی ست) و پهلوان (رستم، کسیکه در ذهن ما شخصیت های حماسی و اساطیری را تداعی می نماید) را محور اصلی کتاب حاضر بر می شمرد.

نویسنده معتقدست که منظور اصلی این کتاب نه زندگی نامه ی شخصی فردوسی است و نه تاریخی که می توان از خلال شاهنامه نگاشت. بلکه منظور شعری ست که زندگی شاعر نمونه ی آن است و داستانی ست که شاعر روایت می نماید آن هم شعری که آمیز ه ای است از تاریخ و اسطوره.

در مورد رستم با شخصیتی روبرو هستیم که مخلوق شاعرانه ای از نوع اساطیر به نظر می آید، نه یک واقعیت تاریخی.

همچنین نویسنده اذعان می دارد که در این تحقیق نظری مخالف نظر نولدکه و سایر متخصصان ایران شناسی - که روایات رستم را خارجی و یا داخل شده در سنت پادشاهان می دانند - مطرح می گردد.

در ادامه ی مقدمه با نگاهی اجمالی به نکات برجسته ی چهار سلسله ی امپراتوری ایران قبل از اسلام یعنی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانی بیان می کند که دو سلسله ی اول، بخصوص اول، ریشه در اساطیر دارند و دودمان بعدی، تاریخی اند...

بلور کلام فردوسی/ رحیم رضازاده ملک- تهران: انتشارات کلبه و فکر روز، سال 1378.

اثر حاضر بعد از یادداشتی کوتاه پیرامون فردوسی و سبب نظم شاهنامه و شرحی پیرامون دقیقی همراه با ابیاتی از شاهنامه آغاز شده و به هفت موضوع در شاهنامه می پردازد.

دربخش اول با نظر به شاهنامه و پادشاهی جمشید و اقدامات و کارهای انجام گرفته درعصر او طبقات اجتماعی دوران ساسانیان را بر می شمرد که در عصر جمشید به چهار دسته ی کاتوزیان (زاهدان و عابدان)، نسودیان (کشاورزی و برزگران، نساریان (سپاهیان و لشکریان) و اهتوخوشی (پیشه وران) تقسیم شده اند. سپس به نظر محققین و پژوهشگران مختلف که به این موضوع پرداخته اند و در جهت یافت ریشه ی این واژگان کوشیده اند می پردازد و در این باره گفتار محققینی چون: میرزا عبدالحسین خان بردسیری، پورداوود، معین، بهار را در کنار هم قرار داده و سپس تک تک درباره ی هر یک گفتگو می نماید.

در بخش دوم به موضوع تأسیس نورور جمشیدی می پردازد و ابیاتی را که فردوسی در آغاز داستان های شاهنامه، در پادشاهی جمشید، شهریار پیشدادی، در جایی پس از برشمردن نهادها و کارهای او می سراید، می آورد. سپس این ابیات را که تعداد آنها 10 بیت بیشتر نبود در چاپ های گوناگون شاهنامه های مختلف مسکو، ژول مول، بروخیم، رمضانی و امیرکبیر بررسی می کند و تفاوتهای گوناگون واژگانی و کاستی و فزونی ابیات را مطرح می نماید و در پایان بخش، صورت صحیح و معقول ابیات را به توالی منطقی می آورد.

بخش سوم چو اردیبهشت آفتاب از بره است که مصرعی از بیتی است که ارجاسب در نامه ای خطاب به گشتاسب می نویسد:

همی تافتی بر جهان یکسره

چو اردیبهشت آفتاب از بره

...